Lịch sử Thiên văn học - Phần 6: Thiên văn học thế kỷ 19

Thiên văn cổ

RSS

Lịch sử Thiên văn học - Phần 6: Thiên văn học thế kỷ 19

Ngày đăng: 28/02/2012 00:00:00

Thế kỷ 19 đánh dấu sự hình thành và phát triển của môn vật lý thiên văn, một nhánh quan trọng của thiên văn học.

Lúc này, con người hướng vào cấu tạo và sự tiến hoá của các thiên thể, bản chất vật lý của các quá trình diễn ra trong vũ trụ. Năm 1802, William Hyde Wollaston phát hiện ra những vạch sẫm rất mảnh cắt ngang phổ của ánh sáng mặt trời. Sau đó 12 năm, Joseph von Fraunhofer đã giải thích được nguyên nhân của những vạch tối đó là do các chất khí của Mặt Trời đã hấp thụ ánh sáng. Ứng dụng hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng, ông đã đo được bước sóng của những vạch quan sát được và tên ông được đặt cho những vạch hấp thụ này. Giữa thế kỷ 19, các nhà khoa học đã nghiên cứu kỹ về phổ của các chất khí nóng sáng. Gustav Kirchhoff và Robert Bunsen đã so sánh bước sóng của những vạch Frauhofer và phát hiện ra natri, sắt, magiê, calcium, crom và những kim loại khác trên Mặt Trời. Trong những thí nghiệm này, họ cũng phát hiện ra hai nguyên tố mới là caesium và rubidium[59].

Lịch sử thiên văn học - Phần 5: Thiên văn học thế kỷ 17 - 18

Lịch sử thiên văn học - Phần 4: Thiên văn học thời Phục Hưng

Lịch sử thiên văn học - Phần 3: Thiên văn học thời Trung cổ

Lịch sử thiên văn học - Phần 2: Thiên văn học trong các nền văn minh cổ đại

Lịch sử thiên văn học - phần 1: Thời Tiền sử

Năm 1862, Anders Angstrom phát hiện hydro trên Mặt Trời và năm 1869 lập bản đồ phổ Mặt Trời với hàng ngàn vạch[60]. Năm 1868, Pierre Janssen khi quan sát nhật thực toàn phần đã để ý thấy một vạch màu vàng sáng trong phổ Mặt Trời gần những vạch kép của natri và sau đó ít lâu, Norman Lockyer đã khẳng định đó là một nguyên tố mới - helium mà mãi đến năm 1895 mới tìm ra trên Trái Đất. Những kết quả nghiên cứu phổ Mặt Trời đã kích thích sự chuyển hướng sang các ngôi sao và hành tinh khác. Angelo Secchi đã nghiên cứu phổ của khoảng 4000 ngôi sao và được coi là cha đẻ của hệ thống phân loại phổ sao[61]. Một người Ý khác, Giovanni Donati là người đầu tiên thu được phổ sao chổi và nhận dạng, phân loại các vạch quan sát được trong phổ đó. William Huggins xác lập sự tương đồng giữa phổ Mặt Trời với nhiều ngôi sao và lần đầu tiên thu được phổ của các tinh vân khí gồm những vạch phát xạ riêng biệt. Năm 1890, Đài thiên văn Havard đã xuất bản danh mục phổ sao gồm 10.350 sao đến cấp 8, bản danh mục này sau đó thường xuyên được bổ sung.

Vạch Fraunhofer

Chụp ảnh được Joseph Nicéphore Niépce phát minh năm 1826, và sau đó ông cùng với Louis Daguerre hoàn thiện phương pháp này. Năm 1839, Daguerre tìm ra cách thu nhận ảnh trên tấm kim loại phủ Iodua Bạc rồi cho hiện hình bằng hơi thuỷ ngân. Phương pháp này được mang tên ông và sau đó, Louis Arago, giám đốc Đài thiên văn Paris đã ngay lập tức đánh giá cao những ứng dụng trong tương lai của nó. Năm 1851, Frederick Scott Archer đã đưa ra phương pháp keo ướt, nhờ đó ảnh rõ nét hơn và có thể nhân bản. Chụp ảnh tạo ra một công cụ hữu hiệu cho quan sát thiên văn mà người đi tiên phong trong chụp ảnh thiên văn là John William Draper với bức ảnh chụp Mặt Trăng năm 1840. Warren de la Rue đã chụp được rất nhiều ảnh Mặt Trời, rồi cũng chính Draper chụp được phổ của sao Alpha năm 1872, chụp tinh vân năm 1880[62]...

Tham khảo:
59 ^ Gustav Robert Kirchhoff; University Of St Andrews, Scotland.
60 ^ Anders Angstrom.; Uppsala University.
61 ^ Angelo Secchi.; Fairfield University.
62 ^ Peter Abrahams, The Early History of Astrophotography.; Europa.com

Bài viết cùng chuyên mục

Những nhà thiên văn cổ đại ( 28/08/2015)

“Mỗi người nông dân đều là một nhà thiên văn nghiệp dư” – nhận xét đó không hẳn là quá đáng đối với những kiến thức thiên văn của cư dân Hoàng Hà. Tuy nhiên, để đạt đến trình độ mà thế giới phải...

Mặt trăng và Tôn giáo ( 21/06/2012)

Sự liên quan giữa Mặt Trăng và Tôn Giáo.

Thiên văn Trung Quốc cổ đại ( 21/06/2012)

Quan niệm về vũ trụ của người Trung Quốc cổ đại chịu ảnh hưởng của Nho giáo và Phật giáo.

Mặt trăng, Thần thoại và Trí tưởng tượng ( 22/04/2012)

Mặt trăng là thiên thể lớn nhất và sáng nhất trên bầu trời đêm, và có sự tác động đối với cuộc sống của mỗi người chúng ta. Chúng ta có thể chắc chắn rằng những người tổ tiên sơ khai nhất của mình...

Lịch sử Thiên văn học - Phần 7 (phần cuối): Thiên văn học thế kỷ 20 - 21 ( 28/02/2012)

Thiên văn học thế kỷ 20<br />Thế kỷ 20 chứng kiến những bước tiến nhanh chóng và mạnh mẽ của thiên văn học, con người đã hiểu được bản chất vật lý, quá trình tiến hóa của những ngôi sao; tìm hiểu...

Lịch sử Thiên văn học - Phần 4: Thiên văn học thời Phục Hưng ( 22/02/2012)

Thiên văn học châu Âu thời Phục hưng chứng kiến cuộc cách mạng của những tên tuổi lớn như Tycho Brahe, Copernicus, Kepler, Galileo... Tuy nhiên, trước đó phải nhắc đến Johannes Müller (còn gọi là...

Lịch sử Thiên văn học - Phần 5: Thiên văn học thế kỷ 17 - 18 ( 22/02/2012)

Thời cận đại đánh dấu bước chuyển của thiên văn học sang những nhận thức khoa học và hiện đại về vũ trụ, thiên văn học và vật lý học trở nên thống nhất với sự ra đời của môn cơ học thiên thể.

Lịch sử Thiên văn học - Phần 2: Thiên văn học trong các nền văn minh cổ đại ( 20/02/2012)

Từ xa xưa, con người đã hướng lên bầu trời, ngắm nhìn và bắt đầu khao khát chinh phục màn đêm huyền bí. Những hiện tượng thiên văn bí ẩn còn được coi là điềm báo cho những gì sẽ xảy ra trong cuộc...

Lịch sử Thiên văn học - Phần 3: Thiên văn học thời Trung cổ ( 20/02/2012)

Sau khi Vương quốc Hồi giáo Ả Rập hình thành và mở rộng lãnh thổ vào thế kỷ 8, thế kỷ 9, người Hồi giáo đã tiếp thu những thành tựu của nền văn hoá Byzantine, nơi gìn giữ tinh hoa của khoa học Hy...